ÇORUM İLİNDE YUMURTA TAVUKÇULUĞUNUN EKONOMİK ANALİZİ

Dr. Ahmet BAYANER

            Tarım, insanların beslenmesi gibi mutlak gereksinimlerini karşılaması yanında, milli gelir, istihdam, dış ticaret, tarımsal ve tarıma dayalı sanayilere yaptığı katkılardan dolayı ulusal ekonomide önemli işlevlere sahiptir. Ülkemiz ekonomisinde tarımın payı nispi oranı giderek azalmakta ise de, bu sektörün hala önemli bir yere sahip olduğu görülmektedir. Nitekim gayri safi milli hasılada tarım % 14, ihracatta %11 ve ithalatta % 6,7 oranında pay almaktadır. Ülke nüfusunun % 35,3’ü kırsal kesimde yaşamakta ve bunların da önemli bir kısmı tarımsal faaliyet ile uğraşmaktadır

            Tarım sektörü içinde hayvancılık en önemli alt sektörlerden biri olup, üretim değeri yönünden bitkisel üretimden sonra ikinci sırada yer almaktadır. Ülkemiz tarım işletmelerinde bitkisel ve hayvansal üretim dengeli bir durumda yer almamaktadır. Tarımda iklim ve toprak koşulları yönünden kesin istekleri olmayan, araziye bağımlılığı bitkisel üretime oranla çok az olan ve bu nedenle de dünyanın hemen hemen her bölgesinde üretim olanağı bulunan faaliyetlerden biri de tavukçuluktur. Tavukçuluk bir çok ülkede önemli bir faaliyet olup, genellikle sadece zevk için yapılandan, ticari amaçlarla yetiştirilen tavukçuluğa kadar çeşitli amaç ve kapasiteli işletmelere hemen her ülkede rastlamak mümkündür.

            Türkiye’de hayvancılığın geliştirilmesi, halkın dengeli ve sağlıklı beslenmesi yönünden önem taşımaktadır. Ülkemizde kişi başına 20-25 g/gün olan hayvansal protein tüketiminin 35-40 g/gün düzeyine çıkarılması gereği bulunmaktadır. Hayvansal protein açığının kapatılabilmesi için de özellikle tavukçuluk önemli bir seçenektir. Tavuk eti ve yumurtanın besin değeri yüksek, üretimi kısa sürede gerçekleştirilebilmekte, yem en iyi şekilde değerlendirilmekte ve ürünlerin göreli olarak düşük maliyet ile üretilebilme olanakları bulunmaktadır. Bu nedenlerle tavukçuluk, hayvansal üretim ve dolayısıyla tavukçuluğun geliştirilmesi yönünden ayrı ve önemli bir yere sahiptir.

            Türkiye’de özellikle son 30-40 yılda tavukçuluk alanında sağlanan gelişmeler, tarımsal faaliyetin diğer dallarına oranla daha yüksek düzeyde olmuştur. Üretim artışı ve üretim teknolojilerindeki gelişmeler yanında, verimlilik, üretim ve pazarlama örgütlenmesi yönlerinden de önemli gelişmeler sağlanmıştır. 1960’lı ve 1970’li yıllarda sağlanan yapısal değişiklikler ile geleneksel köy tavukçuluğunun yerini, ticari veya endüstriyel  tavukçuluk işletmeleri almıştır. Bu önemli gelişmelere karşın, mevcut üretim potansiyeli, özellikle iç ve dış talebin kısıtlı olması ve diğer nedenlerle tam olarak değerlendirilememektedir. Üretim kaynaklarının etkin bir şekilde kullanılamaması nedeniyle, bu kesim ülke tarımı ve ekonomisine olan katkılarını arzu edilen düzeye çıkaramamaktadır.

            Ülkemizde 3.202’si yumurta tavukçuluğu ve 6.785’i broyler olmak üzere toplam 9.987 adet tavukçuluk işletmesi bulunmaktadır. Yumurta tavukçuluğu işletmelerinin % 51,4’ü ve broylerin ise % 72,6’sı 5.000 adede kadar kapasiteye sahiptir. İşletmelerin sayıca önemli kısmı küçük kapasiteli olup, modern işletmeler ile rekabet edebilecek düzeyde değillerdir. Ayrıca küçük işletmelerin sayıca önemli bir kısmının bağımsız veya hiçbir entegrasyon modeli içine girmeden üretim faaliyetlerini yürüttükleri bilinmektedir. Ülkemizde damızlıkçı ve ticari tavukçuluk işletmeleri çoğunlukla ayrı birer ticari kuruluş olarak çalışmaktadır. Küçük işletmelerin gerek iç pazarda gerekse dış pazarda rekabet edebilmeleri mümkün görülmekte ve küçük işletmelerin alternatif entegrasyon modellerinden yararlanarak, üretim ve pazarlama politikalarını birlikte kararlaştırmaları yararlı olabilecektir. Özellikle yumurta tavukçuluğundaki üretim ve pazarlama yapısı ile ilgili sorunlar, bu faaliyetin verimlilik ve etkinliğini olumsuz etkilemektedir.

            Ülkemizde yumurta tavukçuluğu ile ilgili olarak daha çok teknik içerikli bilimsel araştırmalar yapılmış olup, işletmelerin yapısal analizi, üretim ve pazarlama sorunlarına yönelik araştırmalar oldukça yetersizdir. Bireysel tavukçuluk işletmelerinin incelenmesi ve uygun üretim planlarının belirlenmesi yoluyla makro düzeyde tavukçuluk politikalarının hedeflerinin doğru olarak saptanmasına yönelik bilgiler toplanabilmektedir. Bu bakımdan yumurta tavukçuluğu işletmelerinin ekonomik yapıları ile üretim ve pazarlama sorunlarının tespitine yönelik araştırmalara gereksinim bulunmaktadır.

            Bu araştırmada ülkemizde yumurta tavukçuluğu işletmelerinin genel ekonomik durumu öncelikle incelenmiş ve yumurta tavukçuluğu potansiyeli oldukça yüksek olan Çorum ilindeki işletmelerin yapısal analizi yapılmış, üretim ve pazarlama sorunları saptanmıştır. Bu amaçla yapılan değerlendirmelerde, işletmelerden anket yoluyla toplanan birincil veriler ile konuya ilişkin araştırma, inceleme ve istatistik verileri kullanılmıştır. Bu veriler uygun yöntemlerle analiz edilerek, işletmelerin genel yapısal özellikleri, sermaye yapıları, yıllık faaliyet sonuçları, yumurta üretim maliyetleri ve kârlılık ilişkileri, üretim ve pazarlama sorunları incelenmiştir. Yumurta tavukçuluğunda kaynakların rasyonel kullanılması ve bu alana yönelik politikaların saptanması yönünden bu tür araştırmalara karar alma organlarınca, ulusal tarım politikalarının saptanması ve yürütülmesinde büyük ölçüde gereksinim bulunmaktadır.

Yayının tamamını alabilmek için lütfen bizimle irtibata geçiniz