TÜRK TARIMINDA EKONOMİK POLİTİKA, DEVLET TİCARETİ VE KOOPERATİFLER

Profesör Andrew SCHMITZ, Profesör Erol ÇAKMAK, Profesör Troy SCHMITZ, Profesör Richard GRAY

Türkiye'de en yaygın biçimde kullanılan tarım politikası önlemleri iç fiyat destekleridir. Ürünler esas olarak iç piyasada uygulanan taban fiyatları politikasıyla desteklenir. Bu çerçevede yapılan devlet alımları aynı zamanda dış ticaret önlemleri ve girdi sübvansiyonlarıyla desteklenir.

            Türkiye'de sabit fiyatlarla müdahale alımları yapılarak ürün fiyatlarının desteklenmesi politikası 1932'de buğday alımlarıyla başladı. 1992'ye gelindiğinde destekleme alımları kapsamındaki ürünlerin sayısı 26'ya yükselmişti. 1994’te bütçe kısıtları yüzünden tarım sübvansiyonlarının yükünü azaltmaya yönelik adımlar atıldı. 1998'de sadece tahıllar, tütün ve şeker Kamu İktisadi Teşebbüslerininin (KİT'ler) sübvansiyonlu alımlarıyla destekleniyordu. KİT'lere ek olarak Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri (TSKB'ler) satın alma kurumları olarak hareket etmeye yetkilidirler. Her yıl ekim tarihinden sonra destekleme (taban) fiyatları kararnameyle ilan edilir; dolayısıyla, ekim stratejileri bir önceki yılın fiyatlarına dayanmak zorundadır. Dış ticaret önlemlerindeki değişiklikler de kararnameyle ilan edilir, ancak bu ilanın tarihi, ilgili taban fiyatlarının ilan tarihiyle nadiren aynı zamanda yapılır. TSKB'ler ve KİT'ler, tespit edilen destekleme fiyatları üzerinden alım yapmakla görevlendirilirler ve satın aldıkları miktarlar nedeniyle zarar ederlerse, alım rejimi çerçevesinde "görev zararı" olarak adlandırılan bu zararları Hazine tarafından karşılanır.

            Tarım sektöründeki belli başlı altı KİT'ten ikisinin ürün alımında hiç rolü yoktur. Bu iki kuruluş şunlardır: (1) sertifikalı tohumluk, damızlık hayvan ve yeni üretim tekniklerinin geliştirilip çiftçilere gösterilmesiyle görevli olan Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM) ve (2) ülkenin tek suni gübre dağıtım kurumu olma ayrıcalığını kaybettikten sonra işlevsiz bir kurum haline gelen Türkiye Zirai Donatım Kurumu (TZDK).....

Yayının tamamını alabilmek için lütfen bizimle irtibata geçiniz